F�SKOB�RL�K iflas�n e�i�inde, paras�n� alamayan f�nd�k üreticisi ve 700 çal��an� ile bugünlerde çok dertli. 2 milyon ki�inin gözü kula�� Erdo�an'�n verece�i talimatta...

Toplam 93 milyon olan borçlar� için batma noktas�na gelen Fiskobirlik’in 50 milyonluk gayrimenkule sahip.

Fiskobirlik’in 40 milyon de�erinde Milli Emlak taraf�ndan kamula�t�r�l�p Trabzon Üniversitesi’ne tahsis edebilece�i binas� var ve bu bina için Ba�bakan’�n talimat�n� gözlüyorlar.

40-43 milyon de�erindeki bu bina, anla�malar� tamamlanm�� ve ödene�i ç�km�� 10 milyon liral�k Giresun Üniversitesi arazisiyle 53 milyon gelir potansiyeli var.

Di�er taraftan Fiskobirlik 53 milyonluk alaca��ndan kararnamedeki ‘ve/veya’ ifadesi yüzünden mahrum olmu� Dan��tay’da dava sürüyor.

Devletin te�vik benzeri kredileri ile 50 milyon liraya kurtarabilece�i Fiskobirlik’e sahip ç�k�lmazsa Türkiye’de sektörün en büyük oyuncusu batacak.

Ayn� zamanda Türkiye’nin en büyük birli�i olan Fiskobirlik 140 bin aktif üye say�s� ile sesini bir türlü duyuram�yor. Dört y�ld�r ödeme alamayan Fiskobirlik’in birçok birli�in aksine bankalara ve Hazine’ye borcu da bulunmuyor.

Di�er birliklere k�yasland���nda Destekleme �stikrar Fonu’na hiç borcu olmayan Fiskobirlik devletten yard�m elini uzatmas�n� istiyor. Fiskobirlik batarsa piyasa f�nd�k baronlar�n�n eline kalacak…

Fiskobirlik yeniden ve daha güçlü yola devam edebilmesi için kredi talebinin yan�nda Sanayi Bakanl���’ndan da rutin denetimler d���nda “ortakl�k” denetimi de istiyor.

Birliklerin delege say�s�n�n fazla olmas� ve mevzuattaki bo�luk yüzünden birkaç yüz üretici delegeyi toplay�p genel kurulla yönetimi devirmek de o kadar kolay ki 5 y�lda 3 kez yönetim de�i�ti.

Fiskobirlik yönetim zafiyetleri yüzünden borçlar� için Türkiye’nin en büyük f�nd�k ya� üretim tesisi olan Ordu Ya� Sanayii’ni de satmak zorunda kald�.

F�nd�k üretiminde arz fazlas�n� ve taban arazileri korumak için getirilen s�n�rland�rmay� Fiskobirlik destekliyor fakat uygulamada aksakl�klar büyük sorun te�kil ediyor.  Söküm yap�lacak 176 bin hektar arazinin bugüne kadar yakla��k 500’de biri olan 354 hektar� sökülebilmi�.

Do�rudan gelir deste�i yerine söküm deste�i verilmezse hedeflere ula��lamamas� halinde devletin nas�l bir politika izleyece�i de belirsiz.

��TE TÜRK�YE'N�N EN BÜYÜK B�RL��� F�SKOB�RL�K'�N TRAJED�S�:

Devletin F�nd�k Stratejisi Neydi?

Tar�m ve Köyi�leri Bakan� Mehdi Eker, 14 temmuz 2009 f�nd�k üretim alanlar�n�n daralt�lmas�, arz - talep dengesinin sa�lanmas�na yönelik 2009-2012 y�llar� aras�nda uygulanacak f�nd�k stratejisini aç�klam��t�.

2009 y�l�ndan itibaren TMO’nun f�nd�k al�m� durduruldu. 406 bin hektar alan d���nda üretimin desteklenmeyece�i aç�kland�.

Ruhsatl� alanlarda üretim yapanlara dekar ba��na 150 lira, ruhsats�z alanlarda f�nd�k üretimi yapanlara ise 3 y�l süreyle f�nd�k söküm ve alternatif ürüne geçmeleri kar��l���nda toplam 600 lira destek sa�lanmas�na karar verilmi�ti…

Dünyada 2008’de toplam 1,1 milyon ton f�nd�k üretilmesine kar��n y�ll�k tüketimin 750-800 bin ton. Üretimin yüzde 75'ini, ticaretinin ise yüzde 85'ini Türkiye gerçekle�tiriyor.

2844 say�l� f�nd�k ekim alanlar�n�n s�n�rland�r�lmas�na ili�kin yasa, 'yüksekli�i 750 metreden daha dü�ük ve e�imi yüzde 6'dan daha az yerlerde f�nd�k yeti�tirilmesi'' öngörmesine kar��n, yasaya göre 406 bin hektar olmas� gereken f�nd�k üretim alan�n�n 642 bin hektara ula�mas� dikkat çekiyor.

Türkiye'de 322 bin üretici toplam f�nd�k üretiyor ve 2 milyon ki�i geçimini f�nd�ktan sa�l�yor.
Türkiye'de y�ll�k üretim 550-800 bin ton aras�nda, tüketim ise y�lda 100-110 ton.

Arz fazlas� ürünün bir k�sm� ihraç edilirken kalan k�l�m kamu taraf�ndan al�n�yor. Arz fazlas� yüzünden devlet zarar ederken ba�ka ülkeler daha uygun fiyatla f�nd�k satabiliyor.

2008’de arz fazlas� 300 bin ton f�nd���n TMO’ya maliyeti 1 milyar lira oldu. TMO piyasalar� bozmamak ad�na elindeki f�nd��� ya� yap�m� için gönderiyor. Gelecek y�llarda al�m da yapmayacak…

2009-2012 döneminde uygulamada olan f�nd�k stratejisiyle, 290 bin üreticiye toplam 2,6 milyar lira destekleme ödemesi yap�lacak.

Bunun 1,8 milyar liras�n�, 406 bin hektar alanda üretim yapan 209 bin üreticiye dekar ba��na 3 y�l süreyle 150 lira olarak ödeniyor 'alan bazl� destek' olu�turuyor.

Ruhsats�z 176 bin hektar alanda üretim yapan 81 bin üreticiye ise ''alternatif ürün ve söküm deste�i'' olarak, 3 y�lda dekar ba��na toplam 600 lira olmak üzere 753 milyon lira ödeme yap�l�yor.

BA�BAKANIN SON KEZ YARDIM EL�N� UZATMASINI BEKL�YORLAR

CHP milletvekili Akif Hamzaçebi’nin 10 gün önce verdi�i yaz�l� önergesinde Ba�bakan’a Fiskobirlik arazisinin Milli Emlak’a aktar�lmas� ile oradan elde dilecek gelirle Fiskobirlik’in TMO’ya olan borçlar�n� s�f�rlamay� taahhüt edip etmedi�ini sordu?

Önergenin verilmesine gerekçe olarak Ba�bakan’�n söz verdi�i iddia ediliyor. F�nd�k üreticisini f�nd�k baronlar�na b�rakmak istemeyen Ba�bakan’�n Tar�m Bakan� Eker’e talimat verdi�i, Milli Emlak’�n Fiskobirlik’e ait olan araziyi kiralama yolu kamula�t�rmas�n� istedi�i ve Fiskobirlik’in TMO’ya olan 27 milyon borcunun silinerek yeniden f�nd�k vermesini istedi�i iddias� dillendiriliyor.

�u an itibari ile TMO’nun elinde bulunan 330 bin ton f�nd�k var. 200 bin tonu ya� üretimine gidecek. TMO’nun 3-4 lira aras�nda al�m yapt��� f�nd��� ya� üretilmesi için satacak 1 liraya satacak. TMO’nun zarar� 1,5 milyar� a�acak.

2004 KARARNAMES�NDEK� ‘VE-VEYA’�FADES� YÜZÜNDEN 53 M�LYON ALACA�I DANI�TAY’DA DAVA SÜRÜYOR!

AK Parti hükümetinden önce koalisyon hükümeti zaman�n Fiskobirlik’i de kapsayan ‘Birlikleri’ özerkle�tiren kanun ç�km��t�. Dünya Bankas� deste�i ile o dönemde Fiskobirlik’e ait 1,5 milyar borç silindi.

Bu borç Dünya Bankas� fonundan kar��land��� için do�rudan Hazine’ye yükü olmad�. Hazine, Fiskobirlik ile mahsupla�may� gerçekle�tirdikten sonra 2004’te ç�kan kararnamedeki “Fiskobirlik’in hesapla�ma sonucu ç�kacak borçlar�n�n alacak ve borçlar�n�n mahsupla�mas�nda 2000 öncesi ve/veya sonras�” ifadesi yüzünden 53 milyon Hazine taraf�ndan Fiskobirlik’e verilmiyor.

Hesaplaman�n 2000 y�l�nda borç s�f�rlanmas�na göre hesaplanmas� gerekirken, Hazine “ve-veya” ifadesine dayanarak 2000 sonras� borçlar�n� da alaca��ndan mahsup etmi�. Bu yüzden Fiskobirlik’in 53 trilyonluk alaca�� Dan��tay’da dava sürecinin bitmesini bekliyor.   

ÜRET�C� SOSYAL PATLAMA SINIRINDA

F�nd�k ihracatç�s�n�n sezon öncesi yurtd���ndaki üreticilere taahhüt etti�i fiyat 3,5 lira civar�nda olunca iç pazarda da ihracatç� ürünü sezonda 3 liraya almay� istiyor.

F�nd�ktaki maliyet ise 4,2 lira. Hemen hemen Fiskobirlik’e ba�l� bütün birlikler borçlu ve üretici 4 y�ld�r paras�n� alam�yor. Üretici zor durumda sosyal patlaman�n e�i�inde! Göç say�s�nda bölgede art�� gözleniyor.

15-20 bin üretici 4 y�ld�r Fiskobirlik’ten paras�n� alam�yor.  Üreticiden 2006 y�l�nda al�nan f�nd��� TMO Fiskobirlik’ten ald�.

Bankalara olan kredi borçlar�n� ve 2000 y�l�ndan sonra Hazine’ye 230 milyon borcunu ödeyen birlik üreticiye paras�n� veremedi. �imdi üreticiye kar�� ma�dur olan Fiskobirlik’in tek talebi  kredi alabilmek!


F�SKOB�RL�K YEN� FINDIK STRATEJ�S�N� DESTEKL�YOR

Ekonomik aç�dan arazilerin s�n�rland�r�lmas�n� destekleyen Fiskobirlik, taban arazide f�nd���n ekilmesine kar��!  Arz fazlas�n�n çözümü için yeni stratejiyi destekleyen Fiskobirlik, arz fazlas� ortadan kalkt���nda piyasan�n güçlü oyuncular�ndan biri olacak.

ABD, Azerbaycan ve Gürcistan gibi bölgelerde üretilen f�nd�k Türkiye’nin üretti�i kadar kaliteli ürün üretemiyor. Bugün �talya, �spanya, Almanya gibi ülkeler kendileri de üretmelerine ra�men Türkiye’den f�nd�k ithal ediyorlar. Fiskobirlik’in yurtd���ndaki pazarlarla ilgili bir sorunu da söz konusu de�il.

Yeni F�nd�k Stratejisi’nde Fiskobirlik’in endi�e duydu�u konular�n ba��nda 3 y�l sonras�nda arz fazlas� ortaya ç�karsa devletin ne yap�laca�� var? Fiskobirlik, ‘Do�rudan gelir deste�i’ olarak 2,6 milyar ödeme yap�lmas� yerine deste�in söküm için verilmesini öneriyor.

Fiskobirlik üreticiye do�rudan gelir deste�i toplam 600 TL yerine söküm için bin 500 lira verilmesini alternatif ürüne vermesini talep ediyor.  Üstelik üreticiye s�rf arazisi var diye üretti�i ürünün dekar maliyetinden daha fazla para ödenmesi de bir di�er sorun.

KARARNAMEYE RA�MEN KRED� VER�LM�YOR

2007’de göreve gelen yönetim bir süredir feryat ediyor. Kredilerin ödenemedi�i dönemde en büyük ya� fabrikas� Ordu Ya� Sanayi (Çotanak) sat�ld�. Banka kredileri kapat�lan Fiskobirlik’in bankalara ve de Destekleme �stikrar Fonu’na borcu bulunmuyor.

Bakanlar Kurulu’nun ç�kar�lan kararnamede birliklere i�letme kredisi tan�nmas�na ra�men Fiskobirlik’e verilmedi�i iddia ediliyor. Gayrimenkullerini satarak borçlar�n� kapatma yoluna giden Fiskobirlik’e TMO haciz koymu� durumda.

Haciz konusunda da TMO’ye teklif götüren Fiskobirlik, borçlar�na mahsup edilecek mallara kar��l�k TMO’daki 330 bin f�nd��� da i�lemeyi talep etmi�.

Ya�l�k f�nd�ktan dolay� s�k�nt�ya dü�en TMO zarar�n� azaltmak için bu teklife s�cak bakm�yor.  TMO stoklar� yüzünden asli i�i olmayan f�nd�k ezmesi ve f�nd�k yap�yor. Fiskobirlik ise TMO’da f�nd��� i�lemeye ve borçlar�n da kapanmas�na talip.

F�SKOB�RL�K’�N MALLARI DE�ER�NDE SATILMALI

Fiskobirlik’in toplam borcu 93 milyon lira. Borcun 28 milyon liras� TMO’ya, 43 milyon liras� üreticiye ve 22 milyon da vergi SSK ve personel borcu bulunuyor.  �u anda personelin ki�i ba�� ortalama 12 bin lira alaca�� var. 

Fiskobirlik’in Trabzon’da Milli Emlak arac�l���yla Karadeniz Teknik Üniversitesi’ne verece�i arazi ve binan�n de�eri 40 milyon TL de�erinde. Gerekli izinler verilmesine ra�men KTÜ Rektörlü�ü binay� 30 milyon TL’ye almay� talep ediyor. Fiskobirlik ise son umudu olan gayrimenkullerinin ederinin alt�nda sat�lmas�ndan endi�eli!

KTÜ’ye tahsis edilecek bina ve arazi ile ilgili 40 milyon lira ile TMO’ya olan 28 milyar borcunu ödemeyi planlayan Fiskobirlik, kalan 12 milyon liral�k TMO’dan alaca�� ürünü i�leyerek 30 milyon lira katma de�er sa�lamay� arzuluyor. 

Piyasada TMO’nun Fiskobirlik’e f�nd�k verilmesi de tepkiyle kar��lan�rken para verilmesinin te�vik edildi�i ve baz� çevrelerin fiyatlar�n yükselmesinden endi�e duydu�u da iddialar aras�nda!

FINDIK ÜRETMEK DAHA KOLAY ÜRET�C� SÖKMÜYOR

F�nd�k üreticisinin her ne kadar f�nd�ktan geliri azalsa da vazgeçmiyor. F�nd���n araziyi tutmas� ve kolay toplanmas� üreticinin vazgeçmeme nedenleri aras�nda! Y�lda 3 kere ürün toplaman�n s�k�nt�s� yerine üretici y�lda bir kere toplamay� ye�liyor.

�hracatç� piyasada fiyat� dü�ürüyor. Üreticinin maliyeti gelirinden kat kat fazla olunca bölgede göçler artt�. Karadeniz insan�n�n inad� f�nd�k bahçelerinin sökülmesini de engelliyor.

Karadeniz’in iklimi kivi üretimine müsait ve alternatif ürün olarak kivi üretimi destekleniyor. Fakat Karadeniz’de kivi üretimine dönen üretici say�s� da yeterli de�il.

F�SKOB�RL�K �HRACATÇIDAN ��KAYETÇ�

�hracatç�lar�n Çin, Pakistan, Hindistan gibi ülkelere gitmemesi s�k�nt�n�n di�er bir kayna��... Bu ülkelerde mevcut olan ili�kiler de ihracatç� taraf�ndan zay�flat�lm��.

F�nd�k Tan�t�m Grubu’nun yeni pazarlar yerine Avrupa’da Nutella üreticisi Ferrori, Türkiye’de Oltan Grubu’na çal��t��� ve Avrupa pazar� d���na ç�kmad��� iddialar aras�nda yer al�yor.

FTG’nin üretici dü�ünmeyen bir politikas� oldu�u ve tamamen ihracatç� ile çal��mas� da iddialar aras�nda…

Fiskobirlik FTG’ye üyesi de�il Ulusal F�nd�k Konseyi’ne üye; üreticinin, Fiskobirlik’in ve ihracatç�n�n bulundu�u bu konseyde her kesimden birer temsilci olmas�na ra�men burada da ihracatç�n�n a��rl�kta oldu�unu biliniyor.Fiskobirlik’in burada da ekonomik anlamda bir temsili yok.

Türkiye’nin f�nd�k aromas�n�n kalitesini hiçbir ülkenin tutmamas�na ra�men ABD’nin te�viki ile f�nd�k eken Gürcistan kalite olarak olmasa da üretim olarak Türkiye’ye rakip. S�n�rdan kaçak f�nd�k giri�i de yap�l�yor.

F�SKOB�RL�K’TE YÖNET�M ZAF�YET� DE VAR:  DI� T�CARET VE �NG�L�ZCE B�LEN ELEMAN YOK

F�nd�k piyasas�n�n aktörleri ile k�yasland���nda büyük zafiyetleri de var. Fiskobirlik di�er birliklerden farkl� olarak siyasi ve demokratik anlamda daha güçlü! Bu gücü Fiskobirlik’e üyelerinin bulundu�u geni� co�rafya sa�l�yor. 

Fiskobirlik’in sorunlar�n�n yan� s�ra yönetim zafiyetlerinden de kaynaklanan sorunlar� var. 2005'ten itibaren aç�klanan yüksek al�m fiyat� politikas� ve kooperatif üyelerinin fazlal��� oldu�u en büyük eksikli�i...

Personel aras�nda �ngilizce bilen eleman olmamas�, profesyonel pazarlama yapabilecek, ithalat� ihracat� bilen eleman da mevcut de�il.

4572 say�l� kanuna tabii Fiskobirlik Sanayi Bakanl���’na kanunun de�i�mesi için talepte bulunmu�.  2008-2009 y�llar�nda birlikteki kooperatiflerin say�s�n�n azalt�lmas� için verilen önerge birlikleri “kar eden, zarar eden, az üyeli ve çok üyeli” �eklinde gruplara ay�rd��� için uzla�ma sa�lanamam��.

Bakanl�k nezdinde lobiler nedeniyle bakanl�kla sa�l�kl� irtibat da kurulamad��� iddialar aras�nda.  
Fiskobirlik’teki di�er bir sorun da s�cak para temini için marketçilikle u�ra�mas�. 

18 adet marketi Fiskomar ad�yla marketi bulunan 14-15 milyon sermayeli marketlerin bilanço de�erlerinin de 10 trilyon ayr�ca marketlerin de 5 trilyon alaca�� var. 

TÜKET�C� �Ç�N EK B�LG� VE F�SKOB�RL�K ÜRÜNLER�

Fiskobirlik, f�nd�k ezmesi, f�nd�k kremas�, nuga, pikola f�nd�k ve di�er kavrulmu� f�nd�k çe�itlerini üretiyor. Yeterli hammadde al�m� yapamad���n� için ürün yelpazesini geni�letemiyor. Hammadde yetersizli�i önceki y�llarda tüketici taraf�ndan be�enilen ‘Fiskat’lar�n üretimini de sonland�rm��.

F�nd�kta kabuklu maliyet 4,2 lira bu iç f�nd��a dönü�türüldü�ünde maliyet 8 liray� buluyor. TMO’nun 10 liradan piyasaya verdi�i f�nd�k Fiskobirlik taraf�ndan 14 liraya piyasaya veriliyor.